In een tijd dat de energiemarkt nog niet was vrijgegeven en er alleen 'grijze stroom' geleverd werd, was Shell al bezig met alternatieve energiebronnen. Zo promootte Greenpace in 1999 het Shell-Solaris zonnepanelen project, waar men met collectiviteitkorting en overheidsubsidie aan kon deelnemen. De prijs bedroeg ƒ 975 (ca.€ 443) per paneel van 93 Wp inclusief inverter, dakconsole en aansluitsnoer. De opbrengst zou gemiddeld 80 kWh per jaar bedragen. Hoewel dat een vrij lange terugverdientijd betekende en ik nogal sceptisch ben over verkooppraatjes van leveranciers, heb ik, uit nieuwsgierigheid en het initiatief wilde nemen tot een milieuvriendelijker alternatief, toen toch 2 panelen aangeschaft. Sindsdien heb ik hiermee enige ervaring opgedaan, welke ik graag hier wil delen.
De panelen waren plug-en-play en daardoor zonder installateur snel en eenvoudig geïnstalleerd op mijn platte dak. De panelen konden opgesteld worden voor optimale belichting zonder hinder van belemmerende obstakels. Ieder paneel was aan de achterkant al voorzien van een micro inverter waar ze, met het bijgeleverd lange rubber snoer, door het dak op een 230V stopcontact konden worden aangesloten. De ƒ 100 voor een computerinterface was mij te prijzig en heb er aanvankelijk een gebruikte draaischijf kWh meter (andersom aangesloten) tussen geplaatst om zo de opbrengst te kunnen bijhouden.
Rond de eeuwwisseling de panelen ontvangen en in april 2000 geplaatst en aangesloten.
Eind 2002 ontdekte ik dat de opbrengst achter bleef. Nader onderzoek wees uit dat beide inverters het hadden begeven. Na wat getelefoneer heb ik onder garantie in Alphen a/d Rijn de inverters kosteloos kunnen omruilen voor nieuwe en ze in april 2003 gemonteerd.
Begin 2006 was er weer een inverter defect. Na veel communicatie, waaruit bleek dat het bedrijf was verkocht aan Optelecom, was de slotsom dat er geen garantie meer geleverd kon worden. Kennelijk was ik niet de enige met defecte inverters en was de conclusie dat het een constructiefout moest zijn. De gebruikersgroep is toen zijn recht gaan halen bij Optelecom dat verantwoordelijk was voor de serviceverlening.
In maart 2007 besloot ik om beide panelen maar op de ene goede inverter aan te sluiten, waardoor de totaal opbrengst weer wat verbeterde, maar natuurlijk niet het maximum vermogen van de 2 panelen kon verwerken. De gerechtelijke procedure liep nog en daar was het wachten op.
Pas in 2008 werd de gebruikersgroep in het gelijk gesteld en moest Optelecom de klachten verhelpen. Deze stelde dat de oorzaak van de defecten veroorzaakt werd door de temperaturen waaraan de inverters in de buitenlucht op het dak bloot stonden. Begin 2008 kreeg ik zodoende twee nieuwe inverters met kabels en instructies voor binnenmontage, waardoor ik in maart 2008 de panelen weer in bedrijf had (zie afbeelding hiernaast).
Begin 2011 heb ik een RS232-RS485 interface (zie links) gemaakt om de OK4 inverters te kunnen verbinden met mijn computer. Het bijbehorende programma had ik inmiddels al kunnen bemachtigen van de NKF website. Zodoende was ik in staat de opbrengst van ieder paneel afzonderlijk te monitoren en ben zo beter in staat om een defect te constateren. De oude Ferraris kWh meter heb ik er tussen laten zitten ter referentie.
In juli 2017 merkte ik dat er al enkele maanden een inverter een wel heel lage opbrengst had. Communicatie met de inverter was echter wel mogelijk. Hij had toen de vrij hoge stand van 1.052,948 kWh bereikt. Omdat ik nog een goede in reserve had, kon ik die zonder problemen vervangen.
In 2023, het zonnigste jaar ooit, was de opbrengst van de zonnepanelen dramatisch laag (slechts 60% t.o.v. voorgaande jaren). De panelen en de converters bleken echter toch in prima conditie. Oorzaak moet te wijten zijn aan de gestage toename van zonnepanelen in mijn wijk en het te lichte lokale stroomnet, waardoor de spanning op zonnige dagen gevaarlijk hoog wordt en converters en ook de mijnen uitschakelen om geen schade aan apparatuur te voorkomen. Resultaat is dan dat juist op die zonnige dagen de opbrengst tot vrijwel nihil kan dalen. Liander moet dus de kabels en tranformators in het locale netwerk gaan verzwaren.
Hoewel voorspeld werd dat de opbrengst per paneel gemiddeld 80 kWh per jaar zou zijn, is dit slechts op 68 kWh uitgekomen (zie grafiek). De investering is na 24 jaar dan ook nog maar voor 80% terugverdiend. De redenen hiervoor zijn:
De panelen zijn van het merk Shell Solar Energy BV uit Helmond, type ACN2000E en bestaan uit een aluminium
frame en glasplaat met daarachter 72 in serie geschakelde polykristallijne silicium cellen van 100 x 100 mm.
Het paneel meet 133 x 71 x 2 cm. Het nominaal max. vermogen van 93W wordt bereikt bij 33,0 V en 2,81 A.
De panelen zelf functioneerden in de afgelopen 20 jaar zonder problemen. Veroudering is er niet aan te
bespeuren, niet visueel, maar ook niet wat betreft de opbrengst. M.i. kunnen ze nog prima 10 jaar mee.
Wel bleek het nuttig om eens per jaar, b.v. in het voorjaar, ze een schoonmaakbeurt te geven. Door stof dat
er op vastkoekt en zich er niet door regen laat afspoelen, blijkt dat de opbrengst anders terug loopt.
Dit type paneel is nu niet meer te koop. Een tegenwoordig gangbare maat is ca. 165 x 100 cm. Polykristallijne (blauwe) panelen zijn nog steeds te koop en de voordeligste, maar veel mensen kiezen, m.n. bij een zichtbare opstelling, liever de duurdere monokristallijne (zwarte) panelen. Deze hebben ook een hogere opbrengst bij gelijke afmetingen. Het is nog te vroeg om te weten of er verschil in veroudering zal zijn.
De inverters zijn van het merk NKF Electronics uit Gouda, type OK4E-100 met afmetingen 93 x 120 x 30 mm.
De werkspanning is 24-50V waarbij het aan de 230V 50Hz uitgang een max. vermogen van 100W levert. Met de NKF
OK485 adapter, aangesloten op een computer via de RS232 COM-poort, kan men tot 120 inverters via een 2-draads
RS485 bus monitoren.
De inverters gingen enkele keren kapot. Het is dan ook een ingewikkeld stukje elektronica, dat in dit ontwerp
kennelijk nog met wat kinderziektes te kampen had. Ze maken op zich een solide indruk en het revolutionaire
ontwerp was zeker goed doordacht. Het is jammer dat het binnenwerk i.v.m. buitenmontage in kunsthars is gegoten.
Hierdoor is niet meer na te gaan welk onderdeel de veroorzaker is van een defect. Opmerkelijk is echter dat
alle defecten optraden in de winterperiode, waardoor hittestress m.i. niet aannemelijk is. Dat de binnen
gemonteerde inverters langer heel bleven kan betekenen dat de defecten werden veroorzaakt door de grote
temperatuurschommeling in de buitenlucht. Mogelijk kan ook een inferieur component in een specifieke
productiebatch de oorzaak zijn. Bij computers (ook van gerenommeerde merken) heb ik in die periode namelijk
veel kapotte elco's moeten vervangen.
Het is erg nuttig gebleken dat ieder paneel zijn eigen inverter heeft. Dit maakt het vergelijken van de
opbrengst van de individuele panelen mogelijk en helpt bij het herkenen en lokaliseren van een probleem.
Bij de huidige grotere panelen is het nog steeds mogelijk om bij ieder paneel een eigen micro-inverter te monteren, dat afzonderlijk monitoren mogelijk maakt. Veel nieuwe installaties worden echter voorzien van een enkele binnen gemonteerde string-inverter, waarbij monitoren per paneel onmogelijk is, maar wel voordeliger is. Een bijkomend nadeel daarmee is dat er op het dak kabels lopen met zeer hoge spanning (300-600V), dat een potentieel veiligheids risico vormt. Voorts is geconstateerd dat een paneel met weinig opbrengst (b.v. door schaduw, vuil of defect), dit de hele keten nadelig beïnvloedt. Dit laatste effect kan overigens worden opgelost met z.g. optimizers, wat natuurlijk de kosten wel weer opschroeft.
Een Windows programma van iQue, dat met max. 120 OK4 inverters communiceert via een NKF OK485 adapter aan de COM-poort, biedt de mogelijkheid om diverse informatie uit te lezen en parameters in te stellen. De laatste versie daarvan is de OK4-Manager uit 2004 (zie hiernaast). Dit programma werd geschreven voor Windows-XP. Gelukkig heb ik nog steeds een oude computer met een COM-poort waarop dit draait en die het waarschijnlijk nog wel 10 jaar volhoudt.
Monitoren kan natuurlijk al met een oude draaischijf of digitale kWh-meter. Het moet dan wel een type zijn dat bij stroomonderbreking de stand bewaart. De meterstand moet ook periodiek (b.v. wekelijks) worden bijgehouden. Bij meerdere inverters is het echter handig om dit geavanceerder (b.v. met een computer) te doen.
Tegenwoordig communiceren vrijwel alle micro-inverters via WiFi of over de 230V aansluiting met een binnen gemonteerd kastje dat via internet de gegevens doorgeeft aan een cloud-server van de fabrikant. Bij string-inverters gebeurt dit zonder extra kastje. De gebruiker kan vervolgens met een app op de smartphone of met een internet-browser van de computer op de cloud-server alle daar verzamelde gegevens van minuut tot minuut volgen. Of iedereen na jaren dat nog op de minuut blijft volgen lijkt mij twijfelachtig. Belangrijk is wel om dat periodiek te blijven controleren op normaal gedrag. Het is duidelijk dat daarmee monitoren wel volledig afhankelijk is van de cloud-server van de fabrikant. Helaas zijn in het verleden al veel inverter fabrikanten verdwenen en daarmee ook hun cloud-servers. De huidig actieve bedrijven zijn vaak nog maar enkele jaren oud en zijn soms in handen van Chinese ondernemingen. Het is nog maar de vraag of ze over ca. 10 jaar nog bestaan en of er dan nog ondersteuning wordt verleend. Het gebruik van een app op de smartphone zal zeker niet decenniaproef zijn. Er zal ongetwijfeld binnen 10 jaar wel weer een andere vorm van communicatie voor in de plaats verschijnen. Of het monitoren van panelen dan nog wordt ondersteund valt te betwijfelen. Om daarna nog te monitoren is een autonome kWh-meting het enige alternatief. String inverters zijn dan in het voordeel omdat op het bedieningspaneel vaak ook de kWh meterstand kan worden getoond.
In het verleden was de elektravoorziening overzichtelijk. De energie
werd naar behoefte opgewekt door waterkracht-, kolen-, gas- of nucleaire centrales. Tegenwoordig, met
het toenemend aantal windturbines en zonnepanelen (zie afb: Zonnepark-XXL te Assen), is dat een
stuk complexer geworden. Wind en zon houden namelijk geen rekening met de energiebehoefte. Bij een
huishouden zal er 's zomers overdag nauwelijks behoefte zijn aan elektra, terwijl dat 's avonds en
vooral in de winter het grootst zal zijn. Maar juist dan is het aanbod van zonne-energie vrijwel nihil
(zie grafiek). Dit houdt in dat op een zonnige zomerdag energie aan het net wordt geleverd en op
een donkere winteravond de meeste energie wordt afgenomen. 
Die wisselwerking moet door de netbeheerder worden geregeld. Tot nu toe wordt dit
gecompenseerd door de oude traditionele elektrische centrales meer of minder te laten produceren.
Zolang de totale behoefte nog niet gedekt wordt door alle opgewekte wind- en zonne-energie, zal dit nog
lukken, maar nu al moeten ook windturbines soms stil gezet worden wanneer het aanbod groter is dan de
vraag. Converters van zonnepanelen schakelen automatisch uit als de netspanning te hoog wordt, wat in
het zonnige 2023 vaak is gebeurd. En dat terwijl het aandeel natuurstroom nog maar ca. 2,5 % van onze totale energiebehoefte
dekt. Dit probleem zal alleen maar toenemen, omdat er nog steeds zonnepanelen en windturbines bij zullen
komen. Hopelijk zal ook menigeen zijn best doen om de energiebehoefte te verminderen. Wellicht zal in de
toekomst dan zelfs teruglevering van zonne-energie door de netbeheerder gereguleerd moeten gaan worden.
Voor tijden zonder zon- en windenergie blijven we echter evengoed afhankelijk van onze oude centrales.
Ons net is al gekoppeld aan het europese, waardoor lokale schommelingen enigzins kunnen worden
opgevangen. Er wordt al wel gedacht aan opslag van overtollige wind-energie door dit om te zetten in
waterstof, maar dit zal niet goedkoop zijn en mogelijk alleen economisch interessant voor sommige
doeleinden (b.v. vliegtuigen en zwaar transport). Privé opslag van energie in accu's biedt alleen
een mogelijkheid voor korte duur (b.v. voor kleine elektrische voertuigen of kampeer gebruik), maar is
nog te kostbaar voor langdurige (maanden) opslag.
Hoe nu verder? Mijn overige elektrische energie betrek ik inmiddels van een bedrijf dat mij 100%
windenergie garandeert. Ik voel mij dan ook niet schuldig aan CO2 uitstoot als gevolg van
deze energiebron. Mede door onzekerheid omtrend de belastingen ben ik daarom vooralsnog niet van plan
om meer te investeren in zonnepanelen. Hooguit een afdankertje voor een zacht prijsje.
Meten is weten: Er zijn voordelige manieren om te besparen op elektra. Zelf houd ik al jaren bij
wat ieder elektrisch apparaat gebruikt. 
Soms staat dat eenvoudig vermeldt op het apparaat (zoals bij een lamp). Bij andere
apparaten (b.v. koelkast, wasmachine of computer) moet dat gemeten worden met een losse kWh meter
(links de EKM 265 die ik daartoe gebruik). Controleer daarbij ook of de aan/uit schakelaar op
een apparaat dit daadwerkelijk doet (de eerste KPN digitenne ontvanger b.v., gebruikte zowel aan als
uit evenveel energie en kostte dan 65 kWh/jaar). Vervolgens kun je een schatting maken van het aantal
uren per jaar dat dit apparaat aan staat. Vergeet ook niet de sluikverbruikers, zoals adapters, modems,
routers, transformators enz. en incidentele gebruikers zoals opladers van mobiele apparaten, strijkbout,
kerstverlichting, enz. Ter controle kan dan de som van al die apparaten worden vergeleken met het
werkelijke jaarverbruik. De grootverbruikers in huis zijn dan gemakkelijk in zo'n lijst te herkennen
en valt er mogelijk wat op te bezuinigen. Zo heb ik in het verleden ontdekt dat mijn koelkast nodig aan
vervanging toe was en heb ik tussen diverse apparaten een verdeeldoos met schakelaar gezet. Door het
vervangen van langdurig gebruikte gloeilampen door LED-lampen is die categorie ook danig gereduceerd.
Rechts een diagram van de verdeling van mijn elektraverbruik van ca. 1300 kWh/jaar in 2022. In 2005 heb
ik ook schoolkinderen van groep 7 zo'n onderzoek in hun school laten doen, om hen (en de leerkrachten)
bewust te maken van energiegebruik. Hopelijk heeft het ze geïnspireerd.
Voor mijn gasverbruik heb ik een andere methode gebruikt. Door het verbruik op te nemen van een maand
in de zomer, waarbij geen ruimteverwarming nodig was, wist ik wat mijn normale verbruik is voor koken
op gas en warm water. Dit bleek ±1,5 m³ te zijn, wat op jaarbasis neerkomt op ±1%
van mijn totale gasverbruik. Verwaarloosbaar dus t.o.v. de ruimteverwarming.
Energiebronnen:
Zoals mogelijk bij
de meeste huishoudens bedraagt elektrische energie maar 7,8% van mijn totale energiegebruik zie
diagram links. Daarvan is 11% afkomstig van mijn 2 zonnepanelen (dus slechts 0,9% van mijn
totale energiegebruik). Benzine bedraagt toch nog 7,2%, hoewel ik nog maar ±2000 km per jaar
rij. Ik loop of fiets zo veel mogelijk. Gas daarentegen bedraagt 85,1% van mijn energieverbruik en
verdient dan ook de meeste aandacht. Ik ga al jaren niet meer met vakantie en gebruik dan ook geen
andere energie bronnen zoals vliegtuig of bus. Mijn energie verbruik voor primaire levensbehoeften
(voedsel, drank en kleding) heb ik buiten beschouwing gelaten. Ik ben daarmee verantwoordelijk voor
zo'n 3,5 ton CO2 uitstoot per jaar en zit ruim onder het Nederlands gemiddelde en zelfs onder
het wereldgemiddelde. Verwarmen met aardgas belast het milieu, ondanks dat mijn leverancier dit wel
compenseert met nieuwe bosaanplant. Voor verwarmen geldt trouwens dat isoleren de voordeligste manier is
om hierop te bezuinigen. Daar heb ik al veel aan gedaan, maar ben nog meer van plan. Een warmtepomp is
voor mijn huis uit 1969 geen optie doordat een bouwkundig probleem de vereiste isolatie onmogelijk maakt.
Ook vergt het drastische en kostbare ingrepen en gebruikt relatief veel stroom. Of dat dan een voordeliger
en milieuvriendelijker verwarming biedt moet de toekomst nog uitwijzen. Voorlopig schijnen installateurs
er nog veel problemen mee te hebben. Er is een toenemend aanbod van biogas,
dat nu nog zo'n 15% duurder is bij mijn energieleverancier en net als biomassacentrales met kritiek is
omgeven. In diverse gemeenten worden ook warmtenetten aangelegd. Hierbij wordt restwarmte van de industrie
gebruikt om woningen te verwarmen. De vraag blijft echter waar die industrie die warmte oorspronkelijk
mee produceerde en of dat dan millieuvriendelijk is. Wordt daarmee niet de druk op die industrie verlicht
om zuiniger om te gaan met energie? Er zijn ook al diverse andere klachten over. Zo heeft de leverancier
een monopoliepositie en kan berekenen wat hij wil, ondanks dat de energieprijs wettelijk is gekoppeld aan
de gasprijs en is daardoor financieel onaantrekkelijk. Mogelijk biedt waterstof straks een alternatief.
Het sinds 1826 in Nederland gebruikte, uit kolen gewonnen lichtgas bestond voornamelijk uit waterstof en
de ervaring er mee heeft dus al een langere geschiedenis dan aardgas. Mogelijk biedt het uit zon- of
windenergie geproduceerde waterstof een interessante mogelijkheid en komt het via het bestaande gasnet
ooit weer beschikbaar, mits de grote verbruikers nog wat over laten. Zolang er in Duitsland nog subsidie
wordt verstrekt op het verwarmen met 'schoon' aardgas, wacht ik echter wel op een beter alternatief.
Belastingen: Energieprijzen worden voornamelijk bepaald door belasting (±70% in 2021 doch tijdelijk verlaagd naar ±50% in 2023). Verder is voor kleinverbruikers (anno 2023) per MJ elektra nog steeds ca. 3 keer zo duur als gas en benzine ongeveer 10% duurder. Voor de portemonnee is energie uit gas daarom nog altijd voordeliger dan elektra. Zelfs bij de sterk gestegen gasprijs in 2022 is dit nog steeds het geval omdat de stroomprijs is gekoppeld aan de gasprijs. Wie wil er nou van het gas af met zo'n beleid! Vermoedelijk zou elektrisch rijden ook duurder uitpakken als het niet aan alle kanten werd gesubsidieerd. Bedenk daarbij dat zo'n subsidie maar tijdelijk zal zijn. Voorts betalen kleinverbruikers in 2023 voor gas ca. 12 keer zoveel energiebelasting als grootverbruikers. Voor elektra is dat ca. 110 keer zoveel. Hoe eerlijk is dat nou eigenlijk?
Om het milieu te sparen moet m.i. naar meer aspecten worden gekeken. Namelijk productie, gebruik, levensduur
en afvalverwerking. Zou dan b.v. een simpele door de EU verboden gloeilamp in een weinig gebruikte
ruimte niet beter voor het milieu zijn dan een gecompliceerde electronische spaar- of ledlamp?
Of zonnepanelen uiteindelijk beter voor het milieu zijn hangt natuurlijk ook mede af van het productie
en 'end-of-life' proces. Diverse mensen ruilen nu al weer hun oude panelen in voor nieuwe, omdat ze dan
een iets hogere rendement verwachten. Zij vergeten daarbij dat afvalverwerking van die panelen niet zo
eenvoudig en goedkoop is als andere afvalstromen. Mogelijk zou er in de toekomst nog een heffing op
panelen moeten komen om die kosten te compenseren.Zo lijkt tegenwoordig het credo wel dat alles wat
elektrisch is, milieubewust en dus duurzaam zou zijn. Vaak wordt daarbij vergeten dat veel apparaten
daarvoor accu's nodig hebben, die een relatief korte levensduur hebben en de productie en recyclinging
ervan allerminst milieuvriendelijk is. Meestal is de accu zelfs bepalend voor de economische levensduur
van het hele apparaat. Zo is b.v. een laptop minder duurzaam dan een desktop computer. Ook is een
mechanische fiets natuurlijk duurzamer en beter voor het milieu dan een elektrische en een elektrische
auto schijnt pas milieu-winst te boeken t.o.v. benzine als er meer dan 100.000 km op de
teller prijkt. Dat moet dan wel binnen de levensduur van de accu's gebeuren, dus binnen 8 á 12
jaar. Zo kan een zuinige benzineauto bij weinig kilometers toch duurzamer uit de bus komen dan een
elektrische. Over de verwarming in een electrische auto wordt overigens weinig gerept in alle halleluja
berichten, wat in ons kikkerlandje toch best veel energie van de accu's moet vergen. Bij een
verbrandingsmotor is dit restwarmte, dat bij electrisch rijden ontbreekt en apart aan de accu moet worden
onttrokken. Volgens recent onderzoek reduceert dit de actieradius met ca. 35%. Of EV's voordeliger in
gebruik zijn dan conventionele auto's is natuurlijk een andere kwestie. Een berekening leert dat een
gemiddelde EV een e-liter (kWh/liter) prijs heeft van €0,55 (of €1,42 bij een laadpaal). De
laadpaal is dus bijna even duur als de benzinepomp.
Misschien is het beter om te streven naar een
langere gebruiksduur, minder mobiliteit en minder energie behoeftige apparaten. Een 'groene' buurman
klopte zich laatst op de borst omdat hij z'n zeilboot had verkocht en z'n motorbootje had voorzien van
een elektrische buitenboordmotor. Haast had ik geantwoord 'Man, ga roeien of neem de kano, dan ben je
pas milieubewust!'
Toekomstvisie: Als eenvoudige burgers in slecht geïsoleerde doorzonwoningen, gebouwd in een tijd
dat het groningse aardgas niet op kon, moeten wij nu van wege de milleuproblemen plots dure warmtepompen
installeren en onze daken vol leggen met zonnepanelen om ze van stroom te voorzien. Maar als de grote
verbruikers van fossile energie niet mee doen, is dat slechts een druppel op een gloeiende plaat. Oh ja,
onze regering kan bedrijven als Tata-steel, Shell, Rotterdamse havenbedrijven, luchtvaartbedrijven op
Schiphol en boeren het leven zuur maken met regels en boetes. Het gevolg zal dan zijn dat die bedrijven
verhuizen naar een toleranter buitenland en de Nederlandse economie verarmd achter laat. Onze regering
zal dit dan ook niet laten gebeuren. Het is voor die bedrijven ook niet zo eenvoudig. Tata-steel
verkondigt wel dat zij kunnen vergroenen door gebruik van waterstof in plaats van kolen, maar daarvoor
zouden dan 3 keer zoveel windturbines nodig zijn als er nu voor de kust in de Noordzee al gepland zijn.
Ook vliegtuigen, schepen, bussen en vrachtwagens willen wel, maar kunnen dat nog niet met de huidige
technologie. Accu's meenemen is vanwege het volume, gewicht en actieradius voor die sectoren geen optie,
dus lonken zij ook naar groene waterstof. Er wordt hard gewerkt aan een
waterstof verbrandingsmotor voor die sectoren, maar het kan nog jaren duren voor er mee kan worden
gereden, gevaren of gevlogen
(zie impressie
hiernaast). Rest ook nog de vraag waar we al die waterstof vandaan moeten halen. Uit zon- en
windenergie is de enige groene optie met de huidige technologie. Duitsland en Nederland hebben al een
intentieovereenkomst gesloten met Namibië voor de aanleg van grootschalige wind- en zonneparken
voor waterstof productie, waarvoor in Nederland en zelfs in Duitsland de ruimte ontbreekt. Dat toont wel
aan dat onze mondiale voetafdruk veel te groot is
geworden en de overheid zich daar te weinig van bewust schijnt of domweg negeert.
Nederland heeft zich in 2017 te Parijs gecommiteerd aan klimaatdoelen, maar nu er een tekort aan aardgas
dreigt, schroomt men niet om de vervuilende kolencentrales toch weer meer te laten produceren, nieuwe
gasbronnen aan te boren en worden er plannen gemaakt om twee nieuwe kerncentrales te bouwen.
Begrijpelijk, maar het toont aan dat we erg verslaafd zijn aan energie, dat de duurzame bronnen
volstrekt ontoereikend zijn en dat economie het altijd zal winnen van het millieu. Ook zijn er landen
waar klimaat geen prioriteit heeft, of men het zich economisch gezien niet kan of wil permitteren om
maatregelen te nemen. Ik denk dan ook niet dat die klimaatdoelen ooit gehaald zullen worden met alle
consequenties van dien (hitte, droogte, natuurbranden, smeltend poolijs, stijgende zeespiegel,
overstromingen, mislukte oogsten, hongersnood, uitstervende diersoorten, enz.). Voorts kampen we met
meer problemen, zoals stikstof, mestoverschot, besmettelijke ziekten, oorlogen, criminaliteit en massa
migratie. Trends die enkele eeuwen geleden al zijn ingezet, maar recent pas zijn onderkend als
bedreigend en nu tot paniek leidt. Naar mijn idee zijn alle problemen het gevolg van een steeds sneller
groeiende wereldpopulatie, die in nov. 2022 de 8 miljard is gepasserd (zie grafiek) en toenemende
welvaart, die beide voortkomen uit ons natuurlijk basisinstinct en dus nauwelijks zijn te
beïnvloeden. Overmijdelijk zal dit uitlopen op catastrofale gevolgen en zal volgens de natuurwet
ertoe leiden 'dat de wal het schip zal keren', zoals door Thomas Malthus al in 1797 werd voorspeld.
Wanneer en hoe snel dit verloopt en hoe ernstig dit voor ons zal worden, is moeilijk te voorspellen.
Vermoedelijk levert het een nieuwe wereld op, maar of wij dat zullen meemaken valt te bezien. De wereld
heeft wel ergere catastrofen meegemaakt en de natuur kan de mens missen als dinosaurus.